Notatka wiedzy

Składniki pokarmowe i ich trawienie

Lista składników pokarmowych i proces ich trawienia

Białka

To źródło aminokwasów, które służą do syntezy białek konsumenta. Niektóre aminokwasy to aminokwasy egzogenne, których organizm nie jest w stanie wytworzyd i muszą one zostad dostarczone wraz z pożywieniem. Ich niedobór w diecie powoduje zakłócenia rozwojowe. 1 gram białka dostarcza 4,1 kcal energii.

Trawienie białek

Białka trawione są przez enzymy proteolityczne. Proces ten rozpoczyna się w żołądku, przez pepsynę. Wydzielana ona jest w żołądku w postaci nieaktywnego pepsynogenu, który pod wpływem kwaśnego środowiska uaktywnia się. W żołądku młodych ssaków obecna jest również podpuszczka, która ścina białko i powoduje jego wytrącenie. Nadtrawione białko, w postaci krótszych łaocuchów polipeptydowych przemieszczone zostaje do dwunastnicy, do której uchodzą przewody trzustki. W soku trzustkowym znajdują się proenzymy trypsyny, chymotrypsyny i elastazy. Pod wpływem enterokinazy trypsynogen przekształcany jest w trypsynę, która uaktywnia chymotrypsynę i elastazę. Enzymy te wraz z karboksypeptydazami doprowadzają do powstania tripeptydów i di peptydów. Ostatni etap trawienia białek zachodzi w jelicie cienkim, gdzie produkowane przez enterocyty aminopeptydazy i dwupeptydazy doprowadzają do powstania aminokwasów. Aminokwasy powstałe w wyniku trawienia wchłaniane są do enterocytów za pomocą białek nośnikowych, a następnie wraz z krwią docierają do wszystkich narządów organizmu.

Węglowodany

Są podstawowym źródłem energii, pokrywając 50-60% dziennego na nią zapotrzebowania. Najważniejszym materiałem energetycznym jest monocukier-glukoza. A szczególne znaczenie pokarmowe mają skrobia i glikogen. Również celuloza to ważny składnik pokarmowy w diecie roślinożerców, które dzięki specjalnym przystosowaniom mogą ją strawić.

Trawienie węglowodanów

Węglowodany trawione są przez glikozydazy, a proces trawienia rozpoczyna się już w jamie ustnej. Znajdująca się w ślinie amylaza ślinowa rozkłada skrobię na dekstryny oraz maltozę. W żołądku, z powodu niskiego pH trawienie zostaje wstrzymane i kontynuowane jest w dwunastnicy, gdzie działa amylaza trzustkowa. Amylaza trzustkowa rozkłada dekstryny do krótszych łańcuchów węglowodanowych i maltozy. Proces trawienia węglowodanów kooczy się w jelicie cienkim, dokąd wydzielana jest maltaza, rozkładająca dwucukier maltozę do glukozy. Wchłanianie glukozy wewnątrz enterocytu sprzężone jest z wchłanianiem kationów sodowych. Następnie transportowana jest żyłą wrotną do wątroby, gdzie jest magazynowana w postaci glikogenu.

Lipidy

To nierozpuszczalne związki, estry glicerolu i wyższych kwasów tłuszczowych, będące materiałem energetycznym i budulcowym. Niektóre są składnikami błon komórkowych, a cholesterol bierze udział w syntezie hormonów. NNKT to niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe, których organizm nie jest w stanie wytworzyd i muszą byd dostarczane wraz z pokarmem. Tłuszcze to pokarm wysokoenergetyczny, gdyż 1 gram dostarcza aż 9,3 kcal.

Trawienie lipidów

Proces trawienia lipidów zaczyna się dopiero w dwunastnicy, gdzie początkowo ulegają emulgacji. Rozpad „bryłki” tłuszczu możliwy jest dzięki żółci z wątroby  i prowadzi do powstania zemulgowanych kropelek tłuszczu. Następnie lipaza trzustkowa hydrolizuje wiązania estrowe między pierwszym i trzecim węglu glicerolu, czego produktami są wolne kwasy tłuszczowe i monoacyloglicerole. Produkty trawienie lipidów transportowane są ku ścianie jelita przez micelle, a następnie dyfundują do wnętrza enterocytów. Z jelita lipidy transportowane są przez limfę naczyniami limfatycznymi.

Inne ważne składniki pokarmowe

Do niezbędnych dla prawidłowego funkcjonowania organizmu składników należą także witaminy i sole mineralne, które pełnią funkcje regulujące.

Nazwy i dobowe zapotrzebowanie Rola w organizmie człowieka Źródła w pożywieniu
Witaminy rozpuszczalne w tłuszczach
Witamina A
(retinol, akseroftol)
1–2 mg
Uczestniczy w procesie widzenia – przekształca się w retinal, wchodzący w skład rodopsyny (purpury wzrokowej), która utrzymuje wrażliwość pręcików siatkówki oka na przyćmione światło. Wpływa na właściwy wzrost i rozwój kości, wzmacnia żuchwę i zapobiega tworzeniu się krzywego zgryzu. Odpowiada za prawidłowe funkcjonowanie nabłonka: skóry, rogówki, przewodu pokarmowego i oddechowego (chroni nabłonek przed zakażeniami ropnymi). Stymuluje błony śluzowe do produkcji śluzu. Jest ważnym przeciwutleniaczem. pełne mleko, ser, żółtko jaj, masło, tran, wątroba, warzywa i owoce bogate w karoteny (marchew, pomidory, papryka, dynia, brokuły)
Witamina D
(D2 – ergokalcyferol, D3 – cholekalcyferol)
0,01–0,02 mg
Jest związkiem wyjściowym w syntezie kalcytriolu – hormonu wzmagającego wchłanianie jonów: wapnia, fosforu i potasu w jelicie. Warunkuje prawidłowy wzrost i mineralizację kości i zębów (reguluje odkładanie się wapnia i fosforu w kościach). pełne mleko, żółtko jaj, masło, margaryna, oleje roślinne, tłuszcze zwierzęce (np. tran), wątroba, grzyby, drożdże
Witamina E
(tokoferol)
10–20 mg
Warunkuje prawidłową strukturę i ochrania błony biologiczne. Umożliwia syntezę niektórych lipidów, jest przeciwutleniaczem (dla nienasyconych kwasów tłuszczowych i witaminy A). Wpływa na metabolizm mięśni. Zapobiega chorobom układu krążenia, wpływa na krzepnięcie krwi. mleko, jaja, masło, oleje roślinne (słonecznikowy, sojowy), wątroba, ryby kiełki pszenicy, pieczywo razowe, orzechy, migdały, zielone warzywa liściaste (np. sałata)
Witamina K
(filochinon)
0,05–1 mg
Poprzez uczestnictwo w syntezie protrombiny w wątrobie, warunkuje prawidłowy przebieg procesów krzepnięcia krwi. Uczestniczy w metabolizmie układu kostnego. wątroba, olej sojowy, zielone warzywa liściaste (np. kapusta, szpinak, sałata, kalafior), rośliny strączkowe, pomidory, truskawki
Witaminy rozpuszczalne w wodzie
Witamina B1
(tiamina, aneuryna)
1,5–2 mg
Jej aktywna forma (pirofosforan tiaminy) jest koenzymem dekarboksylaz, biorących udział w oddychaniu komórkowym (przekształcenie pirogronianu w acetylokoenzym A)[. Wpływa na metabolizm węglowodanów (odgrywa główną rolę w uwalnianiu z nich energii), tłuszczów i aminokwasów. Warunkuje właściwe funkcjonowanie tkanki nerwowej, przewodu pokarmowego i układu krążenia. Pomaga w koncentracji i zachowaniu optymizmu. wieprzowina, wątroba, drożdże, pełne ziarna zbóż, płatki owsiane, orzechy, jarzyny, fasola, warzywa liściaste
Witamina B2
(ryboflawina)
1,7–3 mg
Stymuluje wzrost i ogólną odporność organizmu. Składnik koenzymów: FMN i FAD, uczestniczących w oddychaniu komórkowym. Wpływa na metabolizm węglowodanów, aminokwasów i tłuszczów. Bierze udział w syntezie hemoglobiny. Wspomaga regenerację skóry. nabiał, jaja, ryby, mięso, wątroba, drożdże, pełne ziarna zbóż, zielone warzywa liściaste (np. sałata), grzyby
Witamina B3
(witamina PP, niacyna, nikotynamid)
20–25 mg
Składnik układu koenzymów NAD+/NADH, NADP+/NADPH przenoszących wodór i elektrony w procesie oddychania komórkowego. Utrzymuje we właściwym stanie nabłonek skóry i przewodu pokarmowego oraz układ nerwowy. Obniża poziom cholesterolu we krwi, rozszerza naczynia krwionośne, a także pomaga spalać węglowodany, tłuszcze i białka. mleko, ser, jaja, mięso, drób, wątroba, ryby, drożdże, pełne ziarna zbóż, orzechy, świeże jarzyny, zielone warzywa liściaste, ziemniaki, piwo
Witamina B5
(kwas pantotenowy)
3–10 mg
Składnik koenzymu A, biorącego udział w metabolizmie węglowodanów, tłuszczów i białek oraz w przenoszeniu energii. Utrzymuje w prawidłowym stanie tkankę nerwową i skórę. Łagodzi stany zapalne. Bierze udział w syntezie kortykosteroidów. Poprawia wzrost i pigmentację włosów. Zapobiega przedwczesnemu starzeniu się i powstawaniu zmarszczek. mleko, żółtko jaj, mięso, wątroba, drożdże, orzeszki ziemne, pełne ziarna zbóż, brokuły, pomidory, rośliny strączkowe (np. soja), mleczko pszczele
Witamina B6
(pirydoksyna, adermina)
2–3 mg
Bierze udział w krwiotworzeniu. Jest niezbędna do syntezy porfiryn (np. cytochromów, hemu), przeciwciał i erytrocytów. Stymuluje zaopatrywanie komórek nerwowych w glukozę. Jej aktywna pochodna (fosforan pirydoksalu) jest koenzymem w metabolizmie aminokwasów. mleko, jaja, mięso, drób, ryby, wątroba, drożdże, orzechy, pełne ziarna zbóż, musli, rośliny strączkowe (np. soja, fasola), zielone warzywa liściaste, banany
Witamina B7
(witamina H, biotyna)
0,015–0,3 mg
Grupa prostetyczna enzymów uczestniczących w glukoneogenezie oraz syntezie kwasów tłuszczowych, glikogenu, hormonów i cholesterolu. Wpływa na właściwy stan włosów, kości i skóry (chroni ją przed łojotokiem). żółtko jaj, wątroba, drożdże, otręby, soja, groch, pomidory, czekolada
Witamina B11
(witamina B9, witamina M, witamina Bc, kwas foliowy, folacyna)
0,3–0,4 mg
Uczestniczy w przenoszeniu i metabolizmie reszty jednowęglowej oraz w syntezie choliny, puryn i niektórych aminokwasów. Jest niezbędnym koenzymem w procesie krwiotworzenia w szpiku kostnym. Jest niezbędna do produkcji endorfin. Odpowiada za prawidłowy rozwój układu nerwowego rozwijającego się płodu. Warunkuje efektywną pracę układu odpornościowego. mleko, żółtko jaj, wątroba, drożdże, zielone warzywa liściaste (np. brukselka, szpinak) marchew, dynia, morele, sok pomarańczowy
Witamina B12
(kobalamina, cyjanokobalamina)

2,4–2,8 μg

Jest niezbędna w procesie krwiotworzenia w szpiku kostnym. Bierze udział w utlenianiu kwasów organicznych w komórce. Jest niezbędna w syntezie kwasów nukleinowych, węglowodanów, a także niektórych lipidów i białek. mleko, żółtko jaj, mięso, wątroba, nerki, ryby, ostrygi
Witamina C
(kwas askorbinowy)
60–100 mg
Jest przeciwutleniaczem. Ułatwia asymilację żelaza, wpływa na syntezę kortykosteroidów oraz niektórych neuroprzekaźników. Utrzymuje prawidłowy stan tkanki łącznej, wzmacnia dziąsła i zęby, zabija bakterie wywołujące próchnicę zębów. Jest niezbędna w syntezie kolagenu. Wzmacnia odporność organizmu na infekcje. Ułatwia gojenie się ran. Stabilizuje psychikę. zielone warzywa liściaste, natka pietruszki, kapusta (zwłaszcza kiszona), pomidory, papryka, cytrusy, kiwi, czarna porzeczka, czarny bez, dzika róża, truskawki, ziemniaki

Źródło:Wikipedia 

Powiązane testy