Wstęp do psychologii

podejście naukowe sformułowane przez Johna B. Watsona, ograniczające badania psychologiczne do zachowań, które można mierzyć lub obserwować.

behawioryzm

doktryna, zgodnie z którą wszystkie zjawiska - fizyczne, behawioralne i psychiczne - są zdeterminowane przez specyficzne, poznawalne czynniki przyczynowe

determinizm

nauka badająca związki między organizmami a ich środowiskiem

ekologia

badania interakcji między środowiskiem a zachowaniem żyjących w nim organizmów; analiza środowisk ekologicznych charakterystycznych dla pewnych zachowań

ekologia behawioralna

zaproponowane przez Karola Darwina naukowe wyjaśnienie, w jaki sposób dzięki procesom doboru naturalnego gatunki przetrwały i są spokrewnione ze sobą.

ewolucjonizm

ogólny pogląd na psychikę i zachowanie, który koncentruje się na badaniu interakcji całego organizmu ze środowiskiem; nauka o funkcjach psychiki

funkcjonalizm

zbiór postaw i procedur służących do zbierania i interpretacji obiektywnej informacji w sposób, który ogranicza do minimum źródła błędu i dostarcza wiarygodnych uogólnień.

metoda naukowa

pogląd reprezentowany przez Wilhelma Wundta i Edwarda Titchenera, zgodnie z którym wszelkie doznania psychiczne można zrozumieć jako kombinację prostych zdarzeń czyli elementów, a zasadniczą strukturę ludzkiej psychiki można ujawnić przez analizowanie wszystkich podstawowych elementów wrażeń i innych doświadczeń, które tworzą życie psychiczne jednostki; badanie struktury doświadczenia.

strukturalizm

miara statystyczna, która wyraża występującą normalnie częstość danego zdarzenia, tj. jego prawdopodobieństwo bezwarunkowe.

wskaźnik podstawowy

czynnik, który działa wewnątrz jednostki, taki jak wyposażenie genetyczne, motywacja, poziom inteligencji i samoocena.

zmienna dyspozycyjna

czynnik zewnętrzny wpływający na zachowanie

zmienna środowiskowa

włókno wychodzące z ciała komórkowego neuronu, przekazuje impulsy nerwowe do innych neuronów lub do mięśnia czy gruczołu

akson

tendencja jednej półkuli mózgowej do odgrywania ważniejszej roli niż druga w kontrolowaniu określonych funkcji; asymetria w funkcjonowaniu mózgu pozwala uniknąć rywalizacji między półkulami mózgowymi, dzięki zdominowaniu jednej z nich przez drugą - zwykle półkuli "milczącej" przez półkulę zawiadującą mową (u większości ludzi praworęcznych dominującą jest lewa półkula).

asymetria półkulowa

część obwodowego układu nerwowego, która reguluje czynności organizmu nie podlegające zwykle kontroli dowolneji; złożony z dwóch części: układu sympatycznego (współczulnego) i parasympatycznego (przywspółczulnego).

autonomiczny układ nerwowy

część układu limbicznego; ośrodek mózgowy odpowiedzialny za agresję oraz niektóre rodzaje pamięci.

ciało migdałowate

wiązka zmielinizowanych aksonów łącząca obie półkule mózgowe.

ciało modzelowate

mocno rozgałęziona wypustka neuronu, która przewodzi impulsy nerwowe z obwodu (np. od innych neuronów) do ciała komórki; zwykle dość krótkie.

dendryt

pogląd Darwina, zgodnie z którym korzystne przystosowanie do cech środowiska pozwala niektórym członkom danego gatunku posiadać więcej potomstwa niż innym.

dobór naturalny

wzrost wielkości mózgu; ważny element ewolucji człowieka

encefalizacja

neuroprzekaźnik biorący udział w wielu reakcjach na bodźce dostarczające przyjemności i bólu

endorfina