proverbia et sententiae

Ustawa nakazuje to, co należy czynić, a zakazuje rzeczy przeciwnych.

Lex iubet ea quae facienda sunt prohibetque contraria

Należy powstrzymywać gniew w karaniu(podczas wymierzania kary).

Prohibenda est ira in puniendo

Argumentów (dowodów) nie należy liczyć, lecz należy je rozważać.

Non numeranda sed ponderanda sunt argumenta

Gdy pozwany zaprzecza, ciężar dowodzenia spoczywa na powodzie.

Reo negante actori incumbit probatio

Gdy ustawa nie rozróżnia i naszą rzeczą nie jest rozróżnianie

Lege non distinguente nec nostrum est distinguere

Ustawa późniejsza uchyla ustawę późniejszą

Lex posterior derogat legi priori

Ustawa późniejsza ogólna nie uchyla ustawy wcześniejszej szczególnej

Lex posterior generalis non derogat legi anteriori speciali

Pierwszy w czasie, lepszy w prawie.

Prior tempore potior iure

W jednakowej sprawie sytuacja posiadającego jest lepsza

In pari causa melior est condicio possidentis

W wyniku popełnionego przez siebie przestępstwa nikt nie może uczynić swojej sytuacji lepszej

Nemo ex suo delicto meliorem suam conditionem facere potest

Dobro rzeczpospolitej niech będzie najwyższym prawem

Salus rei publicae suprema lex esto

Chcącemu nie dzieje się krzywda

Volenti non fit iniuria

Nikt nie może przenieść na drugiego więcej prawa niż sam ma.

Nemo plus iuris ad alium tranfere potest quam ipse habet

Nie proceduj dwa razy w tej samej sprawie.<br /&rt;(nie należy procedować 2 razy w tej samej sprawie)

Ne bis in idem procedamus

Niech sędzia nie wychodzi poza żądania stron

Ne eat iudex ultra petita partium

I druga strona powinna być wysłuchana.(należy wysłuchać druga stronę)

Audiatur et altera pars

Mający się narodzić jest uważany za juz narodzonego ilekroć chodzi o jego korzyści.

Nasciturus pro iam nato habetur quotiens de commodis eius agitur

Kto ma zamiar wyrządzić krzywdę(uczynić niesprawiedliwość) już ją czyni

Iniuriam qui facturus est iam facit

Fakty są udowadniane, sąd zna prawo

Facta probantu iura novit curia

Najwyższe prawo, największą niesprawiedliwością (bezprawiem).

Summum ius summa iniuria