odpowiednio osadzony pręt, kolumna lub inna konstrukcja, której cień wskazuje położenie słońca, używany często jako zegar słoneczny

skała osadowa składająca się gł. z iłu z domieszką mułu, piasku, żwiru, surowiec przemysłu ceramicznego

osad powstały przez naniesienie przez wiatr znacznych ilości pyłu nad pewien obszar i osadzenie ich w postaci zwartej pokrywy na podłożu

skała powstała z przeobrażenia wapieni

niszczenie skał przez czynniki atmosferyczne wody stojące i podziemne oraz organizmy żywe

usypisko odłamków poniżej ścian skalnych, których nagromadzenie jest rezultatem wietrzenia

rozległe pokrywy bloków skalnych powstałe wskutek wietrzenia

całokształt niszczących procesów geologicznych powodujących wyrównywanie i obniżanie powierzchni ziemi

gromadzenie osadów przez wody, wiatr, lodowce na powierzchni ziemi i dnach zbiorników morskich i oceanicznych

osadzanie się pod wpływem siły ciężkości materiałów mineralnych i organicznych niesionych przez wody płynące, lodowce, wiatr, zawieszonych lub rozpuszczonych w wodzie morskiej lub jeziornej, prowadzi do powstania różnych osadów i skał osadowych

żłobienie powierzchni ziemi przez wody, lodowce i wiatr, połączone z usuwaniem powstałych produktów niszczenia,

obszar leżący poniżej poziomu morza, niezalany

obszar lądowy na wys. 0-300 m n.p.m. powstaje gł. wskutek akumulacji osadów

obszar leżący powyżej 300 m n.p.m. oraz co najmniej kilkadziesiąt metrów ponad otaczjącym go terenem

część lądu, różnej wielkości i kształtu wysunięta w morze lub jezioro

brzeg morski, rzeczny lub jeziorny, będący strefą osadzania piasku i żwiru

wąski wał piaszczysty zamykający częściowo lub całkowicie zatokę morską, powstaje wskutek akumulacyjnej działalności morza

głęboka dolina o wąskim, zwykle suchym dnie i stromych zboczach, pozbawiona stale płynącego potoku, powstająca przez silną erozję podłoża zbudowanego z miękkich skał

sucha dolina o szerokim, płaskim dnie i stromych, pokrytych roslinnością stokach

głęboka dolina rzeczna, o wąskim dnie i bardzo stromych, najczęściej skalistych zboczach

rozległe obniżenie terenu wewnątrz masywu górskiego lub płaskowyżu, bezodpływowe lub odwadniane wąską doliną typu przełomu rzecznego

odosobniona skała lub szczyt górski o stromych zboczach i ostrym wierzchołku

znaczne obniżenie w grzbiecie pasma górskiego

obniżenie powstałe przez zapadnięcie się stożka wulkanicznego do wewnatrz

obszar występowania swoistych zjawisk morfologicznych i hydrograficznych, typowych dla terenów zbudowanych ze skał łatwo rozpuszczalych w wodzie i przepuszczalych dzięki systemowi szczelin

nacieki wapienne na dnie jaskiń, powstaja w wyniku osadzania się weglanu wapnia z kapiących wód

wierzchołek górski na obszarze pokrytym lądolodem, wystający ponad powierzchnię pokrywy lądowej

nieregularnego kształtu pagórek na obszarach o rzeźbie polodowcowej, jest zbudowany z piasków i żwirów

wielkie podłużne obniżenie, którym odpływają znaczne ilości wód z topniejacego lądolodu oraz wody rzeczne

pagórek usypany z piasku przez wiatr

wydma w kształcie półksiężyca, o ramionach wysuniętych zgodnie z kierunkiem wiatru

źródło wyrzucające gwałtownie w stałych odstępach czasu goracą fontannę wody i pary wodnej

miejsce, w którym potok płynący po powierzchni tereny krasowym, znika pod ziemią przechodząc w potok podziemny

wąska, długa, często rozgałęziona i głęboka zatoka morska, dno nierówne, zbocza skaliste

przypływ i odpływ, okresowe zmiany poiomu oceanów i mórz otwartych, spowodowane przyciaganiem ksiezyca i słońca

stan atmosfery ziemskiej w danym miejscu i czasie okreslony zespołem elementów i zjawisk meteorologicznych

stosunek ilosci promieniowania odbitego od danego ciała we wszystkich kierunkach do ilosci promieniowania padajacego na nie

wiatry wiejace na obu półkulach ziemi od wyżów zwrotnikowych ku równikowemu nizowi

sezonowy wiatr wiejący nad obszarami przybrzeznymi oceanów

lokalny wiatr, powstający najczęściej na brzegami mórz, jezior i dużych rzek, zmieniający kierunek 2 razy w ciągu doby

wiatr wiejacy od grzbietów górskich w kierunku dolin, często bardzo silny i porywisty

niemiecka nazwa wiatru halnego

ciśnieniomierz do pomiaru ciśnienia atmosferycznego

temperatury powyżej 15 stopni Celsjusza

wskaźnik jakosci drzewostanu

żyzna, zasobna w próchnicę gleba powstała ze zwietrzałych skał wapiennych

gatunek zwierzęcia lub rośliny obecnie rzadko spotykany, a będący przezytkim z dawnych epok, w których był liczniejszy i szerzej rozprzestrzeniony

rosliny i zwierzęta wystepujące wyłącznie na ograniczonym terenie

gatunki najczęściej zanurzone całkowicie lub częściowo, przytwierdzone do dna lub unoszące się swobodnie

porośla, rośliny samożywne, rosnące na innych roślinach

las lisciasty utworziny głównie przez deby i graby, występuje na dosc zyznych, wilgotnych glebach

zbiorowisko leśne o bogatym podszyciu i runie, występujące na żyznych madach

drzewiaste zarośla w zabagnionych dolinach rzcznych na obszarze pn.-wsch. Indii, nazwa używana na określenie wilgotnych, tropikalnych lasów

suchy las niskich palm, sukulentów i kaktusów

zarośla wiecznie zielonych twardolistnych krzewów, drzewek lub bylin w obszarze sródziemnomorskim

bezdrzewne zbiorowisko traw i suchoroślowych ziół

las iglasty w klimacie północnokontynentalnym

bezleśne zbiorowisko roślinne złożone głównie z porostów, mchów oraz nielicznych traw i krzewinek

ograniczony obszar na pustyni lub półpustyni, wokół źródła, miejsca płytko wystepujacuch wód podziemnych, bujna roslinność

różnica między liczba narodzeń a zgonów

wychodźctwo, opuszczenie ojczystego kraju na stałe

napływ ludności obcej do jakiegoś kraju w celu osiedlenia się czasowo lub na stałe

obszar na stałe zamieszkiwany przez człowieka

nie zamieszkiwane obszary swiata, na których człowiek przebywa tylko czasowo

szybki rozwój ośrodków miejskich na skutek koncentracji przemysłu i handlu

duzy obszar wyróżniający się w skali całego państwa szczególnymi walorami przyrodniczymi o charakterze pierwotnym

twór przyrody cenny ze względów naukowych, estetycznych, historycznych, prawnie chroniony

obszar objęty ochroną ze względu na naturalne właściwości srodowiska

ziemia obiega słońce w czasie 365 dni po orbicie zbliżonej do elipsy

obrót ziemi wokół własnej osi, jeden pełny obrót trwa 24 godziny

czas lokalny, czas słoneczny dla danego miejsca, jednakowy dla wszystkich punktów położonych na tym samym południku

porośnieta przez roslinność głównie trawiastą, step północnoamerykański

południowoamerykańska formacja roslinna trawiasta o charaktarze stepowym, niemal całkowicie zagospodarowana

przyrząd do pomiaru prędkości i kierunku ruchu płynów

skala od 0 do 12 służąca do określania orientacyjnej predkości wiatru na podstawie obserwacji skutków jego działania

naturalny wypływ wody podziemnej na powierzchnię ziemi

zbiorowisko roślinności zielnej w górach, powyżej górnej granicy lasu

regionalna nazwa hali w Karpatach Wschodnich

nazwa magmowa skał żyłowych lub wylewnych o charekterystycznej strukturze

rzeka wpadająca do innej rzeki

trzeci okres paleozoiku

pierwszy okres paleozoiku

rosliny magazynujące wodę na okres suszy w mięsistych łodygach lub liściach o grubej skórze

regionalna nazwa tropikalnego, wilgotnego, wiecznie zielonego lasu równikowego, stosowana w Ameryce południowej

las o charakterze pierwotnym występujacy na znacznej powierzchni

charakterystyczne są duże amplitudy roczne temperatury powietrza, opady występują we wszystkich porach roku

obekt astronomiczny, do których nalezy między innymi słońce

ciało niebieskie obiegające gwiazdę

księżyc, ciało niebieskie obiegające planetę

czarna skała wulkaniczna

gruba seria naprzemianległych warstw piaskowców i łupków ilastych

szybkie zsuwanie się mas skalnych po stoku pod wpływem siły ciężkości

warstwica, linia na mapie łącząca punkty o jednakowej wysokości lub głębokości względem przyjętego punktu odniesienia

odległość między 2 równoleznikami mierzona w stopniach

równinny obszar powstały przez nagromadzenia osadów rzecznych

linia oddzielająca dorzecza

układ wiatrów wokół ośrodka niskiego ciśnienia atmosferycznego

całokształt warunków pogodowych charakterystycznych dla danego obszaru

obszar depresyjny powstały przez osuszenie płytkich zatok morskich

wszystkie tereny służące bezpośrednio do produkcji rolnej

wyspecjalizowana hodowla ryb, glonów i skorupiaków w wodach morskich