Makroekonomia

Krzywa IS ulegnie równoległemu przesunięciu na prawo do góry w momencie, gdy dla gospodarstw domowych przewidziany jest wzrost dochodu, przedsiębiorstwa spodziewają się większych zysków lub rząd prowadzi ekspansywną politykę fiskalną, czyli zwiększa wydatki lub obniża stopę podatku dochodowego. W przeciwnych przypadkach krzywa IS ulegnie równoległemu przesunięciu na lewo w dół.

Przy stałym kursie walutowym - w celu obrony ustalonego poziomu kursu walutowego przeprowadzane są interwencje na rynku walutowym zwane operacjami wyrównawczymi. Prowadzą one do zmniejszenia poziomu rezerw dewizowych, co jednocześnie prowadzi do zmniejszenia poziomu podaży pieniądza krajowego.

Makroekonomiczna krzywa popytu globalnego (MDS) opisuje różne kombinacje poziomu cen oraz dochodu realnego (produkcji), przy których rynek dóbr oraz rynek pieniądza znajdują się w równowadze.

polega na ograniczeniu popytu sektora prywatnego, w tym popytu inwestycyjnego (także konsumpcyjnego i pośrednio eksportu netto) na skutek zastosowania ekspansywnej polityki fiskalnej przez rząd (wzrostu wydatków lub obniżenia stopy podatkowej)

W modelu keynesowskim (krótkookresowym) efekt ten ma charakter częściowy - tzn. część popytu sektora prywatnego jest wypierana przez popyt sektora rządowego, co powoduje, że rośnie poziom stopy procentowej, ale także poziom dochodu w punkcie równowagi;

W modelu klasycznym (długookresowym) efekt wypierania ma charakter całkowity (pełny), co oznacza, że jeżeli np. wydatki rządowe wzrosną o 100 jednostek, spowoduje to taki sam spadek popytu sektora prywatnego - także o 100 jednostek, stąd łącznie poziom popytu i dochodu w punkcie równowagi nie ulega zmianie - polityka fiskalna w długim okresie jest więc nieskuteczna.

W rezultacie poziom stopy procentowej jest wyższy niż początkowy (przed zastosowaniem ekspansywnej polityki fiskalnej), dlatego udział wydatków sektora prywatnego jest mniejszy niż początkowo na rzecz zwiększenia udziału sektora rządowego w PKB.

skup papierów wartościowych w ramach operacji otwartego rynku → krzywa IS w prawo

zwiększenie podaży pieniądza → krzywa LM w prawo

obniżenie stopy podatkowej → krzywa IS w prawo

APRECJACJA - wzrost kursu waluty krajowej wobec waluty obcej lub koszyka walut przy płynnym kursie walutowym

Za 1 USD możemy kupić więcej PLN, co oznacza “wzmocnienie” złotówki.

Dla eksporterów zgłaszających popyt na złotówki, korzystniejszy jest niższy kurs złotówki - jak w przypadku 2, gdyż za każdego dolara otrzymanego jako zapłatę „wolą” oni otrzymać 4 PLN niż 3,5 PLN.

Dla importerów korzystniejszy jest wyższy kurs waluty krajowej - muszą oni nabyć dolary na rynku walutowym, aby dokonać zakupu za granicą - za 1 USD „wolą” oni płacić mniej, czyli 3 PLN, zamiast 4 PLN.

Model klasyczny:

dotyczy długiego okresu

ceny i płace są doskonale elastyczne

moce wytwórcze w pełni wykorzystane

nie ma bezrobocia przymusowego

Bezrobocie klasyczne – spowodowane brakiem możliwości zatrudnienia na skutek zbyt wysokiego poziomu płacy realnej w gospodarce w długim okresie przekraczającego poziom zapewniający równowagę na rynku pracy. Mogą być tego dwie przyczyny:

Zbyt wysoki poziom płacy ustalony w wyniku presji związków zawodowych.

Zbyt wysoki poziom płacy minimalnej ustalony przez rząd, często również w wyniku presji związków zawodowych

poziom produkcji faktycznej = poziom produkcji potencjalnej zależnej od możliwości produkcyjnych gospodarki

państwo nie ma wpływu na wielkości realne czyli poziom produkcji i zatrudnienia

oszczędności i inwestycje zależą od poziomu stopy procentowej (opłacalne)

Luka recesyjna ma miejsce wówczas, gdy równowaga między globalnym popytem i podażą występuje na poziomie niższym niż wynikający z wielkości produktu narodowego przy pełnym zatrudnieniu. Produkt rzeczywisty jest zatem mniejszy od potencjalnego.

Pozytywny szok podażowy → w wyniku danego zdarzenia, następuje nasilenie produkcji towarów, co zwiększa jego dostępność na rynku.

Efekt tłumienia - efekt zastosowania ekspansywnej polityki pieniężnej

Etapy:

Ekspansywna polityka pieniężna (krzywa MS w prawo) → obniżenie poziomu stopy procentowej r → zwiększenia popytu inwestycyjnego (także konsumpcyjnego i pośrednio eksportu netto) → wzrasta popyt globalny (planowane wydatki) → w krótkim okresie powoduje zwielokrotniony wzrost poziomu dochodu w punkcie równowagi (efekt mnożnikowy) → wzrost popytu ma pieniądz (MD w prawo) → podwyższenie stopy procentowej równoważącej rynek pieniężny (bo podaż pieniądza nie wzrasta powtórnie) → ogranicza częściowo popyt inwestycyjny i poziom dochodu w punkcie równowagi popyt na pieniądz maleje (MD w lewo, ale nie przekroczy początkowej krzywej MD) itd.

Wniosek: jeżeli uwzględnimy oddziaływanie zmian na rynku pieniężnym na rynek dóbr i tego ostatniego na rynek pieniężny itd. aż do ustalenie nowej równowagi na obu rynkach - skutki ekspansywnej polityki pieniężnej będą mniejsze - dane zwiększenie podaży pieniądza spowoduje mniejszy spadek stopy procentowej i mniejszy ostatecznie przyrost dochodu w punkcie równowagi na rynku dóbr w porównaniu z sytuacją, kiedy rozpatrywaliśmy skutki tej polityki na odizolowanym rynku pieniężnym.

Ujemny szok podażowy → prowadzi do zahamowania produkcji i zwiększenia cen towarów.

Realna stopa procentowa (rr) – nominalna stopa procentowa (rn) pomniejszona o oczekiwany (przewidywany) stopień inflacji (π^𝒆)

Firmy inwestują, gdy q>1, ponieważ prawo do kapitału rzeczowego, którego stworzenie kosztuje 1, są w stanie sprzedać na giełdzie za cenę wyższą niż 1. Zatem odpowiednio długa hossa sprzyja inwestycjom w gospodarce.

Dyskontowanie to proces obliczania wartości bieżącej danej kwoty pieniędzy na podstawie jej wartości w określonym momencie w przyszłości. Dzięki dyskontowaniu można dowiedzieć się, ile dziś warty jest dany przepływ pieniężny, który otrzyma się w przyszłości.

Spadek stopy procentowej zniechęca do oszczędzania, a zachęca do zaciągania kredytów.

Zwiększenie poziomu konsumpcji w okresie bieżącym powoduje, że linia ograniczenia budżetowego przesuwa się w prawo.

Teoria (hipoteza) cyklu życia (Modigliani, Ando) - poziom konsumpcji zależy od poziomu dochodu w ciągu całego życia - bardzo racjonalny konsument planuje konsumpcję biorąc pod uwagę oczekiwane dochody w ciągu całego życia.

Teoria dochodu względnego (Duessenberry) - poziom konsumpcji zależy od naszego porównania się z innymi - jeżeli inni posiadają większy majątek, żyją na wyższym poziomie materialnym, staramy się im dorównać („Keeping up with the Joneses”), do czego wykorzystujemy również jednorazowe przejściowe dochody.

Prawo Okuna - makroekonomiczna zależność między bezrobociem a wzrostem gospodarczym. Zgodnie z tym prawem na każde 2% spadku realnego PKB w stosunku do PKB potencjalnego stopa bezrobocia wzrasta o 1 punkt procentowy. Oznacza to, że bezrobocie przekraczając pewien pułap, wpływa negatywnie na PKB zmniejszając możliwości produkcji potencjalnej.

Podstawowe wnioski i przesłanki w polityce makroekonomicznej z prawa Okuna to obserwacja PKB:

realny PKB musi wzrastać w tym samym tempie co PKB potencjalny aby nie dopuścić do wzrostu bezrobocia,

w pewnym sensie PKB musi utrzymać swoje tempo, aby bezrobocie utrzymało się na niezmiennym poziomie,

chcąc obniżyć stopę bezrobocia realny PKB musi wzrastać szybciej aniżeli PKB potencjalny.

DEWALUACJA - urzędowe obniżenie kursu waluty krajowej wobec waluty obcej lub koszyka walut przy stałym kursie walutowym.

Obniżenie wartości waluty powoduje, że eksport jest znacznie bardziej konkurencyjny na rynkach światowych, przy jednocześnie droższym imporcie. Wyższy wolumen eksportu pobudza wzrost gospodarczy, natomiast droższy import wywiera podobny efekt, ponieważ konsumenci decydują się na lokalne alternatywy dla najczęściej wybieranych produktów.

Funkcja IS jest przesunięta w prawo wyniku wzrostu eksportu - wzrost eksportu przy niezmienionym imporcie powoduje pojawienie się nadwyżki bilansu bieżącego (BB) - dodatkowo powoduje to wzrost stopy procentowej, który z kolei prowadzi do napływu kapitału zagranicznego – podaż walut obcych rośnie (równocześnie wzrasta popyt na PLN) - pojawia się nadwyżka w bilansie obrotów kapitałowych - następuje deprecjacja waluty zagranicznej = aprecjacji PLN – zwiększenie wartości waluty krajowej (PLN) powoduje spadek opłacalności eksportu i wzrost opłacalności importu – saldo BB pogarsza się – krzywa IS przesuwa się w lewo.

Saldo dochodów (bilans procentów i dywidend) − zestawienie wpływów i wydatków z tytułu obsługi kapitału i pracy (zagranicznej w kraju i krajowej za granicą) zawarte w bilansie obrotów bieżących.