podejście naukowe sformułowane przez Johna B. Watsona, ograniczające badania psychologiczne do zachowań, które można mierzyć lub obserwować.

doktryna, zgodnie z którą wszystkie zjawiska - fizyczne, behawioralne i psychiczne - są zdeterminowane przez specyficzne, poznawalne czynniki przyczynowe

nauka badająca związki między organizmami a ich środowiskiem

badania interakcji między środowiskiem a zachowaniem żyjących w nim organizmów; analiza środowisk ekologicznych charakterystycznych dla pewnych zachowań

zaproponowane przez Karola Darwina naukowe wyjaśnienie, w jaki sposób dzięki procesom doboru naturalnego gatunki przetrwały i są spokrewnione ze sobą.

ogólny pogląd na psychikę i zachowanie, który koncentruje się na badaniu interakcji całego organizmu ze środowiskiem; nauka o funkcjach psychiki

zbiór postaw i procedur służących do zbierania i interpretacji obiektywnej informacji w sposób, który ogranicza do minimum źródła błędu i dostarcza wiarygodnych uogólnień.

pogląd reprezentowany przez Wilhelma Wundta i Edwarda Titchenera, zgodnie z którym wszelkie doznania psychiczne można zrozumieć jako kombinację prostych zdarzeń czyli elementów, a zasadniczą strukturę ludzkiej psychiki można ujawnić przez analizowanie wszystkich podstawowych elementów wrażeń i innych doświadczeń, które tworzą życie psychiczne jednostki; badanie struktury doświadczenia.

miara statystyczna, która wyraża występującą normalnie częstość danego zdarzenia, tj. jego prawdopodobieństwo bezwarunkowe.

czynnik, który działa wewnątrz jednostki, taki jak wyposażenie genetyczne, motywacja, poziom inteligencji i samoocena.

czynnik zewnętrzny wpływający na zachowanie

włókno wychodzące z ciała komórkowego neuronu, przekazuje impulsy nerwowe do innych neuronów lub do mięśnia czy gruczołu

tendencja jednej półkuli mózgowej do odgrywania ważniejszej roli niż druga w kontrolowaniu określonych funkcji; asymetria w funkcjonowaniu mózgu pozwala uniknąć rywalizacji między półkulami mózgowymi, dzięki zdominowaniu jednej z nich przez drugą - zwykle półkuli "milczącej" przez półkulę zawiadującą mową (u większości ludzi praworęcznych dominującą jest lewa półkula).

część obwodowego układu nerwowego, która reguluje czynności organizmu nie podlegające zwykle kontroli dowolneji; złożony z dwóch części: układu sympatycznego (współczulnego) i parasympatycznego (przywspółczulnego).

część układu limbicznego; ośrodek mózgowy odpowiedzialny za agresję oraz niektóre rodzaje pamięci.

wiązka zmielinizowanych aksonów łącząca obie półkule mózgowe.

mocno rozgałęziona wypustka neuronu, która przewodzi impulsy nerwowe z obwodu (np. od innych neuronów) do ciała komórki; zwykle dość krótkie.

pogląd Darwina, zgodnie z którym korzystne przystosowanie do cech środowiska pozwala niektórym członkom danego gatunku posiadać więcej potomstwa niż innym.

wzrost wielkości mózgu; ważny element ewolucji człowieka

neuroprzekaźnik biorący udział w wielu reakcjach na bodźce dostarczające przyjemności i bólu

obserwowalny zestaw cech organizmu będący skutkiem interakcji genotypu i środowiska

podkorowa struktura mózgu, która ma decydujące znaczenie dla pamięci świeżej i odgrywa ważną rolę w zachowaniu seksualnym.

neuron umożliwiający komunikację pomiędzy innymi neuronami

zaokrąglona struktura mieszcząca się na końcu aksonów, która przekazuje impulsy do następnego w kolejności neuronu.

komórki, które utrzymują neurony blisko siebie i ułatwiają przekaźnictwo neuronalne dzięki tworzeniu osłonki, która izoluje aksony niektórych neuronów, co przyczynia się do szybszego przewodzenia impulsów elektrochemicznych; ponadto pełnią funkcje porządkujące usuwając uszkodzone i martwe neurony oraz uniemożliwiają trującym substancjom znajdującym się w krwiobiegu przenikanie do mózgu, poprzez tworzenie bariery krew-mózg

obszar mózgu, w którym, jak się sądzi, zachodzą takie procesy, jak planowanie i podejmowanie decyzji.

celowe uszkodzenie określonego obszaru mózgu poprzez chirurgiczne usunięcie, przecięcie połączeń lub zniszczenie tkanki mózgowej.

obszar pnia mózgu, zaangażowany w marzenia senne i budzenie się ze snu

struktura umieszczona z tyłu pod mózgiem, która kontroluje równowagę i koordynację ruchową

neuron, który przenosi informacje z komórek znajdujących się w peryferycznych częściach ciała do ośrodkowego układu nerwowego.

neuron, który przenosi informacje z ośrodkowego układu nerwowego do mięśni lub gruczołów.

część układu nerwowego poza ośrodkowym układem nerwowym; łączy receptory zmysłowe z ośrodkowym układem nerwowym oraz ośrodkowy układ nerwowy z mięśniami i gruczołami

okres spoczynku, w trakcie którego nie może być aktywizowany impuls nerwowy

część układu nerwowego składająca się z mózgu i rdzenia kręgowego

obszar mózgu zawierający struktury zaangażowane głównie w procesy autonomiczne, takie jak bicie serca, oddychanie, pocenie się i trawienie.

zasada głosząca, że neurony przekazują informacje tylko w jednym kierunku - od aksonu jednego neuronu do dendrytów lub ciała następnego.

Gruczoł zlokalizowany w mózgu, który wydziela dużą liczbę różnych hormonów wpływających na wzrost i wydzielanie hormonów przez inne gruczoły.

technika służąca do otrzymywania szczegółowego obrazu aktywności żywego mózgu, polegająca na wprowadzaniu substancji radioaktywnej, przechwytywanej przez aktywne neurony.

część obwodowego układu nerwowego, która kontroluje mięśnie szkieletowe

układ złożony z gruczołów wydzielających hormony, które regulują przemianę materii, koordynują różne procesy przebiegające w organizmie i mogą wpływać na emocje

obszar w górnej części starego mózgu, zawierający ośrodki kierujące zachowaniem emocjonalnym i podstawowymi popędami motywacyjnymi

część autonomicznego układu nerwowego, która jest aktywna w warunkach mobilizacji organizmu

część autonomicznego układu nerwowego, która zawiaduje większością podstawowych funkcji życiowych, takich jak na przykład trawienie;

struktura mózgowa, która jest częścią pnia mózgu i stanowi stację przekaźnikową dla informacji czuciowych przychodzących ze wszystkich części ciała; odgrywa ważną rolę w odczuwaniu bólu

pogląd, zgodnie z którym mechanistyczne ciało i mózg działają niezależnie od niematerialnej duszy i efemerycznej psychiki.

funkcjonowanie świadomości na różnych poziomach, bez zdawania sobie sprawy z istotnych informacji na innych poziomach.

pogląd, zgodnie z którym psychika i mózg są aspektami jednej rzeczywistości

proces, postulowany przez Sigmunda Freuda, w którym cenzor przekształca treść utajoną marzenia sennego w treść jawną, ukazującą się osobie śniącej

procesy psychiczne dotyczące materiału, którego aktualnie nie ma w świadomości, lecz można go odszukać w pamięci za pomocą specjalnych procedur przypominania

procesy zawierające informacje, które nie są reprezentowane ani w świadomości, ani w pamięci, takie jak organizowanie odbieranych bodźców w figurę i tło

opis procesów psychicznych i strategii umysłowych, dokonywany przez osobę badaną podczas pracy nad zadaniem.

proces zdawania sobie sprawy z autobiograficznego charakteru osobiście doświadczanych zdarzeń

wspomnienie dostępne dla świadomości dopiero wtedy, gdy coś zwróci na nie uwagę danej osoby.

proces restrukturyzacji lub modyfikacji struktur poznawczych tak, aby nowa informacja mogła zostać łatwiej do nich dopasowana; pojęcie rozwinięte przez Jeana Piageta

badania ukierunkowane na opisanie tego, co jest charakterystyczne lub specyficzne dla danego wieku lub stadium rozwojowego

wzorzec myślowy, powszechny w początkach stadium przedoperacyjnego w rozwoju poznawczym; charakteryzuje się niezdolnością dziecka do wzięcia pod uwagę więcej niż jednego czynnika (cechy) percepcyjnego równocześnie

proces obniżania się siły reagowania na powtarzający się bodziec

aspekt centryzmu odnoszący się do trudności, jakie mają dzieci na poziomie przedoperacyjnym w wyobrażaniu sobie sytuacji z perspektywy kogoś innego

hipotetyczna, oparta na biologicznych podstawach, struktura umysłowa odgrywająca, zdaniem wielu badaczy, główną rolę w uczeniu się języka przez dziecko, ułatwiająca proces rozumienia i produkowania mowy; pojęcie autorstwa Noama Chomsky'ego

okres rozwoju, w którym organizm jest optymalnie gotowy do przyswojenia określonego zachowania o ile pojawią się odpowiednie bodźce i doświadczenia

poczucie komfortu płynące z fizycznego kontaktu z matką; ważny czynnik w rozwoju fizycznym i emocjonalnym; pojęcie opracowane przez Harry'ego Harlowa

rozumienie, że fizyczne właściwości obiektu nie zmieniają się, jeżeli nic nie zostaje dodane lub ujęte, chociaż jego wygląd może się zmienić

rozwój procesów poznawczych, obejmujących wyobraźnię, spostrzeganie, rozumowanie i rozwiązywanie problemów.

rozumienie, że przedmioty istnieją niezależnie od działania lub świadomości jednostki

prymitywna forma uczenia się, w której młode niektórych zwierząt fizycznie podążają za pierwszym poruszającym się przedmiotem, jaki widzą i/lub słyszą, oraz wytwarzają wobec niego przywiązanie

badanie wszelkich psychologicznych aspektów starzenia się oraz problemów występujących u osób w podeszłym wieku.

subiektywne doświadczenie wyglądu własnego ciała

rytuał w wielu społecznościach nieindustrialnych, któremu poddaje się młodzież w okresie pokwitania, i który służy jako publiczne uznanie przejścia z dzieciństwa do wieku dojrzałego; zwany także rytuałem przejścia.

ograniczenie swych działań do tego, co robi się dobrze i wykonywanie tego coraz lepiej.

doświadczany przez osoby po amputacji ekstremalny lub chroniczny ból nie posiadanego już członka.

ból spowodowany nienormalnym funkcjonowaniem lub nadmierną aktywnością nerwów.

ból w wyniku działania sygnałów wysyłanych z wyspecjalizowanych zakończeń nerwowych w skórze przez rdzeń kręgowy do mózgu

fotoreceptory skupione w centrum siatkówki odpowiedzialne za percepcję wzrokową w normalnych warunkach widzenia i za wszystkie wrażenia barw

komórka receptoryczna siatkówki wrażliwa na światło

proces, w którym receptor pobudzony przez wysokie natężenie światła oddziałuje hamująco na receptory sąsiednie otrzymujące światło o niższym natężeniu

sposób, w jaki natężenie bodźca zmysłowego przekłada się na tempo wyładowań neuronalnych w systemie sensorycznym

komórka kory wzrokowej, która reaguje na pojawienie się szczególnego wzorca w polu odbiorczym

komórka nerwowa, w której łączą się impulsy z wielu komórek receptorycznych i skąd przesyłane są do komórek zwojowych

komórka integrująca impulsy z wielu komórek dwubiegunowych w pojedynczą częstotliwość wyładowań.

okolica zlokalizowana w płatach skroniowych półkul mózgowych, która otrzymuje i przetwarza sygnały słuchowe.

obszar z tyłu mózgu w płatach potylicznych, gdzie przetwarzana jest informacja wzrokowa

teoria, która głosi, że system wzrokowy analizuje bodźce złożone przez rozbicie ich na częstotliwości przestrzenne; konkurencyjny w stosunku do modelu detekcji cech w analizie bodźca

teoria głosząca, że komórki na poszczególnych poziomach systemu wzrokowego wykrywają poszczególne cechy bodźca

nerw, który przenosi impulsy ze ślimaka do jądra ślimakowatego w mózgu.

ośrodek, do którego przesyłają swoje sygnały receptory wrażliwe na zapach, położony tuż poniżej płatów czołowych kory mózgowej

zjawisko polegające na tym, że ludzie zachowują się tak, jak gdyby coś spostrzegli, podczas gdy test detekcji świadczy o tym, że bodziec nie przekracza progu wrażliwości zmysłowej.

obszar siatkówki o największym zagęszczeniu czopków, dzięki czemu stanowi on punkt najostrzejszego widzenia

najmniejsza fizyczna różnica między dwoma bodźcami powodująca rozpoznawanie ich jako różniących się

twierdzenie, że siła wrażenia jest proporcjonalna do logarytmu fizycznej intensywności bodźca.

twierdzenie, że wielkość progu różnicy jest proporcjonalna do intensywności bodźca standardowego.

fotoreceptory skoncentrowane na obrzeżach siatkówki najbardziej aktywne w przyćmionym świetle; pręciki nie wytwarzają wrażeń barwnych

procesy związane z narządami zmysłowymi i obwodowym układem nerwowym, które zapewniają nam bezpośredni kontakt ze źródłami stymulacji

minimalna ilość energii fizycznej wystarczająca do wywołania doznania zmysłowego

tylna warstwa oka zawierająca fotoreceptory

systemy przetwarzające informacje napływające do mózgu; systemy sensoryczne

systemy przetwarzające informacje płynące z mózgu do mięśni i gruczołów; systemy motoryczne.

metoda konstrukcji skal psychofizycznych oparta na przypisywaniu przez obserwatorów liczb swoim doznaniom; opracowana przez S. S. Stevensa.

podstawowy narząd słuchu; wypełniony płynem, znajduje się w uchu wewnętrznym

teoria, która głosi, że wszystkie sądy percepcyjne są połączeniem procesów sensorycznych i decyzyjnych, a względny udział każdego z nich można ustalić

teoria głosząca, że różne częstotliwości dźwięku wytwarzają maksymalną aktywację w różnych miejscach błony podstawowej, co sprawia, że wysokość dźwięku jest kodowana za pośrednictwem miejsca aktywacji.

teoria, głosząca, że całość doznań barwnych wywodzi się z trzech systemów, z których każdy zawiera dwa elementy przeciwstawne (czerwony vs. zielony, niebieski vs. żółty i czarny vs. biały)

teoria modulacji bólu, która głosi, że pewne komórki w rdzeniu przedłużonym działają jak tama, przerywając i blokując pewne sygnały bólowe i dopuszczając do mózgu tylko niektóre z nich

teoria, która głosi, że istnieją trzy typy receptorów barw wytwarzające "pierwotne" wrażenia barwne - czerwień, zieleń i niebieskość

przekształcanie jednej formy energii w inną; na przykład energia chemiczna jest przekształcana w energię fizyczną, a światło w impulsy neuronalne

wiązka ciał komórek nerwowych w obszarze pnia mózgu położonego w śródmózgowiu, zaangażowana w integrowanie materiału sensorycznego różnego typu; zakłada się, że jest stacją przekaźnikową dla prymitywnych form percepcji zmysłowej.

rozszerzenie teorii częstotliwości, które głosi, iż kiedy szczyt fali dźwiękowej występuje zbyt często, to wyładowania pojedynczego neuronu za tym nie nadążają i dochodzi do wyładowania całej grupy neuronów zgodnego z tą częstością

zmysł rejestrujący pozycję ciała i ruchy jego części względem siebie

obiekt w otoczeniu, który jest źródłem stymulacji zewnętrznej

obraz na siatkówce

spostrzegane kontury, które nie istnieją w bodźcu dystalnym, lecz tylko w doświadczeniu subiektywnym

proces integracji informacji sensorycznych z pola percepcyjnego w spójne obrazy.

teoria "percepcji jako hipotezy", w której kładzie się nacisk na znaczenie transakcji ze środowiskiem jako podstawy tworzenia hipotez.

prawo grupowania, które głosi, że podlegają mu elementy "najbliższe sobie".

w psychologii postaci, zasada ogólna, zgodnie z którą w naszej percepcji wyodrębniają się organizacje najprostsze, wymagające najmniej wysiłku

prawo grupowania, które głosi, że podlegają mu elementy poruszające się w tym samym kierunku i w tym samym tempie

przetwarzanie informacji sensorycznych natychmiast po ich dotarciu z receptorów zmysłowych do mózgu, zanim staną się przedmiotem uwagi

proces percepcyjny, w którym napływająca informacja bodźcowa jest postrzegana jako pochodząca z danych zmysłowych i przesyłana do mózgu w celu wydobycia z niej i analizy informacji

proces percepcyjny, w którym informacje z przeszłych doświadczeń, wiedzy i wykształcenia jednostki wpływają na sposób interpretacji i klasyfikacji postrzeganego przedmiotu

założona w Niemczech szkoła psychologiczna, według której zjawiska psychiczne można zrozumieć jedynie traktując je jako zorganizowane, ustrukturalizowane całości, nie zaś rozbijając na proste elementy percepcyjne (Wertheimer, Koffka, Kohler)

przestrzenny lub czasowy kontekst bodźca.

złudzenie, które polega na tym, że nieruchomy punkt świetlny w ruchomej ramie odniesienia jest postrzegany jako ruchomy, a rama jako nieruchoma

złudzenie ruchu, w którym jeden lub więcej nieruchomych punktów świetlnych kolejno włączanych i wyłączanych postrzega się jako pojedynczy, ruchomy punkt świetlny

termin używany przez Piageta na określenie struktur poznawczych, które rozwijają się w miarę jak niemowlęta i małe dzieci uczą się przystosowawczych sekwencji sensorycznych i specyficznych zachowań do warunków środowiskowych.

zdolność do spostrzegania prawdziwego kształtu przedmiotu pomimo zmienności wielkości jego obrazu na siatkówce.

zdolność do spostrzegania rzeczywistego położenia przedmiotów w świecie zewnętrznym, pomimo zmiennego położenia ich obrazów na siatkówce

termin Helmholtza na określenie percepcji występującej poza świadomością

stymulacja prądem elektrycznym o wysokiej częstotliwości włókien nerwowych wchodzących do hipokampa; stwierdzono, że poprawia ona pamięć w odniesieniu do nowych informacji, powodując zmiany w kształcie synaps i prowadząc do utworzenia nowych połączeń synaptycznych na komórkach nerwowych.

zakodowana w mózgu nabyta informacja

zaktywizowanie specyficznych, przechowywanych w pamięci danych przez określony bodziec, zwykle podprogowy; typowy przykład pamięci utajonej

zjawisko pamięciowe polegające na tym, że uczenie się nowej informacji zakłóca pamiętanie podobnego materiału wyuczonego uprzednio

zjawisko pamięciowe polegające na tym, że zapamiętana poprzednio informacja zakłóca uczenie się nowej, lecz podobnej informacji

proces sterowany przez mózg, w wyniku którego przekazywanie informacji w jednym kanale sensorycznym może być wzmocnione, podczas gdy informacja w innym kanale jest tłumiona czy ignorowana.

proces, w wyniku którego zapamiętywana informacja jest stopniowo przekształcana z niestałego kodu pamięci krótkotrwałej w bardziej stabilny kod pamięci długotrwałej

zjawisko polegające na tym, że bodziec sensoryczny podany w ciągu określonego czasu po innym, podobnym bodźcu, utrudnia lub uniemożliwia spostrzeżenie czy rozpoznanie tego bodźca

metoda mierzenia stopnia zapamiętania materiału, zastosowana po raz pierwszy przez Hermana Ebbinghausa; oparta na mierzeniu oszczędności czasu potrzebnego do ponownego nauczenia się danego materiału.

specjalne strategie czy sposoby, które podczas kodowania nowej informacji wykorzystują znane już elementy do polepszenia późniejszego dostępu do tej informacji w pamięci

czynność polegająca na powiązaniu nowej informacji z inną posiadaną już informacją

pamięć informacji o określonych faktach; zwana także pamięcią

procesy pamięciowe związane z przechowywaniem informacji, która później będzie mogła zostać w dowolnym czasie odszukana; teoretycznie ma nieograniczoną pojemność

część pamięci długotrwałej, w której przechowywana jest informacja autobiograficzna, razem z pewnym typem kodów określających ramy czasowe minionych zdarzeń

procesy pamięciowe związane z utrwalaniem postrzeganych ostatnio zdarzeń i doświadczeń; ma ograniczoną pojemność i bez powtarzania przechowuje informację tylko przez krótki czas

część pamięci długotrwałej, dotycząca sposobu wykonywania różnych czynności; korzysta się z niej przy nabywaniu, przechowywaniu i stosowaniu umiejętności percepcyjnych, poznawczych i ruchowych

część pamięci długotrwałej, w której przechowuje się podstawowe znaczenie słów i pojęć

wstępne procesy pamięciowe, umożliwiające chwilowe przechowanie ulotnych wrażeń wywołanych przez bodźce zmysłowe

nieświadoma forma pamięci, przejawiająca się w szybszym lub lepszym wykonaniu zadania, gdy uczący się miał niedawno jakieś doświadczenie z tym zadaniem, lecz nie jest on świadomy tego doświadczenia

proces polegający na ponownym zakodowaniu pojedynczych elementów informacji przez grupowanie ich na zasadzie podobieństwa lub jakiejś innej organizującej zasady

zdolność zdawania sobie sprawy jedynie z pewnej części dostępnego wejścia sensorycznego.

właściwość procesu wyszukiwania w pamięci, polegająca na tym, że łatwiej jest przypomnieć sobie pozycje z początku i końca listy, niż pozycje znajdujące się w jej środku

w teorii freudowskiej najbardziej podstawowy mechanizm obronny, pod wpływem którego przykre lub wywołujące poczucie winy myśli, uczucia lub wspomnienia zostają usunięte ze świadomości.

zasada, zgodnie z którą materiał wyuczony w określonym kontekście najlepiej można sobie przypomnieć w tych samych okolicznościach

mechaniczna procedura rozwiązywania problemów, w której wypróbowywane jest każde możliwe rozwiązanie; gwarantuje ona uzyskanie w końcu prawidłowego rozwiązania, jeżeli takie istnieje

skrót myślowy w rozwiązywaniu problemów związany ze specyficznym aspektem przetrwania lub reprodukcji; pojęcie użyte po raz pierwszy przez Ledę Cosmides

nieumiejętność dostrzeżenia nowego użycia obiektu skojarzonego uprzednio z jakimś innym celem; wpływa szkodliwie na rozwiązywanie problemów i twórczość.

strategia poznawcza, intuicja płynąca z praktyki, stosowana często jako "skrót" umysłowy w rozwiązywaniu złożonych zadań na wnioskowanie

heurystyka szacowania prawdopodobieństwa w oparciu o osobiste doświadczenie jednostki.

strategia poznawcza, w której przypisuje się coś do danej kategorii na podstawie paru cech uważanych za reprezentatywne dla tej kategorii.

wybiórcze poszukiwanie źródeł informacji zgodnych z tym, w co pragniemy wierzyć; dostrzegamy i przetwarzamy więcej danych, które wspierają nasze przekonania niż danych z nimi niezgodnych

w podejmowaniu decyzji przez grupę, skłonność do odsiewania niepożądanych informacji tak, by osiągnąć konsensus, szczególnie jeśli jest to zgodne z punktem widzenia przywódcy; pojęcie opracowane przez Irvinga Janisa.

interdyscyplinarna dziedzina badania systemów i procesów informacjnych.

procesy tworzenia wiedzy obejmujące uwagę, zapamiętywanie i rozumowanie; również treści tych procesów, takie jak pojęcia i wspomnienia

opis procesów psychicznych i strategii umysłowych, dokonywany przez osobę badaną podczas pracy nad zadaniem

forma przypomnienia, w której jednostka jest przekonana, że doświadczała wcześniej działania nowego bodźca, ponieważ przechowuje w pamięci pewną liczbę jego atrybutów

forma myślenia, w której podmiot dochodzi do konkluzji wynikającej logicznie z dwóch lub więcej twierdzeń, czyli przesłanek

forma rozumowania, w której wnioskuje się o prawdopodobieństwie jakiegoś stanu rzeczy w oparciu o dostępne dane.

zniekształcenie poznawcze polegające na uznawaniu, że nasze szanse na doznanie nieszczęścia są mniejsze niż innych ludzi; sprzyja ogólnemu poczuciu optymizmu

systematyczny sposób myślenia, który ogólnie zdaje egzamin, ale może prowadzić do fałszywych wniosków, decyzji lub sądów, kiedy podmiot nie potrafi odróżnić niewłaściwych warunków jego zastosowania od właściwych

niewystarczające dopasowanie w górę lub w dół od pierwotnej wartości wyjściowej w ocenie prawdopodobnej wartości jakiegoś zdarzenia lub wyniku.

świadomość tego, co wiemy i jak dobrze rozumiemy sytuację

sekwencja potrzeb od najbardziej prymitywnego poziomu potrzeb podstawowych do potrzeb wyższego poziomu, które aktywizują się dopiero po zaspokojeniu niższych; model opracowany przez Abrahama Maslowa

poziom na wewnętrznej "skali" biologicznej, która sygnalizuje ośrodkowemu układowi nerwowemu stan tłuszczu w organizmie

proces inicjowania, kierowania i podtrzymywania aktywności fizycznych i psychicznych; zawiera mechanizm preferencji jednych aktywności nad inne oraz energię i trwałość reagowania

poziom pobudzenia, na którym ludzie najlepiej wykonują zadania o różnym stopniu trudności

jak się zakłada, podstawowa ludzka potrzeba dążenia do osiągania celów, która motywuje szeroki zakres zachowań i procesów myślowych; pojęcie opracowane przez Henry'ego Murraya i Davida McClellanda przy użyciu testu projekcyjnego TAT.

korelacja pomiędzy trudnością zadania a optymalnym poziomem motywacji; poziom wykonania trudnego zadania spada a poziom wykonania zadania łatwego wzrasta, wraz ze wzrostem pobudzenia, tworząc funkcję w kształcie odwróconego U.

teorie psychologiczne, dla których kluczem do zrozumienia natury ludzkiej jest motywacja.

teoria motywacji do pracy oparta na potrzebach, według której pracownicy motywowani są trzema zbiorami potrzeb - potrzebami życiowymi, potrzebami przynależności i potrzebami wzrostu; zakłada również, że do aktywizacji potrzeb wyższego rzędu nie jest konieczne zaspokojenie potrzeb niższego rzędu

poznawcza teoria motywacji do pracy, która twierdzi, że pracownicy są motywowani, kiedy oczekują, że ich wysiłek i efekt pracy przyniesie pożądane rezultaty.

poznawcza teoria motywacji do pracy, która głosi, że pracownicy są motywowani do podtrzymywania sprawiedliwych i uczciwych stosunków z innymi osobami; także model, który postuluje, że sprawiedliwe stosunki to te, w których wynik poszczególnych uczestników jest proporcjonalny do ich wkładu

test projekcyjny, w którym prezentuje się osobie badanej obrazki wieloznacznych scen i prosi o układanie historyjek na ich temat.

uogólnione przekonanie na temat tego, czy efekty naszych działań są spowodowane tym, co robimy, czy przez wydarzenia poza nasza kontrolą

wysiłki podejmowane przed potencjalnie stresowym wydarzeniem, w celu przezwyciężenia, zredukowania lub tolerowania braku równowagi między spostrzeganymi wymaganiami a dostępnymi środkami.

część układu limbicznego; ośrodek mózgowy odpowiedzialny za agresję oraz niektóre rodzaje pamięci.

model przedstawiający zbiór podstawowych emocji; wyróżnia on osiem podstawowych emocji, które tworzą cztery pary przeciwieństw: radość - smutek, strach - gniew, zdziwienie - oczekiwanie oraz akceptacja - wstręt; opracowany przez Roberta Plutchika

zróżnicowany wpływ dwóch półkul mózgowych na różne emocje; lewa półkula zdaje się wpływać na emocje pozytywne, takie jak szczęście, podczas gdy na emocje negatywne, takie jak gniew, silniejszy wpływ wywiera prawa półkula

układ niespecyficznych fizjologicznych mechanizmów adaptacyjnych, który występuje w reakcji na ciągłe zagrożenia przez prawie każdy poważny stresor

przetwarzanie materiału zgodnego z dominującym nastrojem danej osoby; jest bardziej prawdopodobne, że na taki właśnie materiał zwróci ona uwagę, dostrzeże go i przetworzy dokładniej, z bardziej wypracowanymi skojarzeniami; koncepcja opracowana przez Gordona Bowera

grupa hormonów, które odgrywają ważną rolę w procesach metabolicznych i w uwalnianiu cukru z wątroby do krwi.

postulowana reguła potocznego wnioskowania o przyczynach zachowania innych osób - za przyczynę danego zdarzenia ludzie zwykle uważają te warunki, które zmieniają się systematycznie wraz z tym zdarzeniem; zaproponowana przez Harolda Kelleya.

wpływ grupy na jednostkę wywierany dzięki temu, że pragnie ona być lubianą, akceptowaną i aprobowaną przez innych

jeden z powodów, dla których ludzie stosują się do nacisków grupowych; pragnienie, aby mieć słuszność i aby zrozumieć, jak najlepiej postąpić w danej sytuacji.

wyuczona postawa wobec pewnego obiektu, której składnikami są: negatywna emocja (ang. niechęć lub strach), negatywne przekonania (ang. stereotypy) usprawiedliwiające tę postawę, oraz intencja behawioralna - dążenie do unikania, kontrolowania, podporządkowania lub wyeliminowania tego obiektu

koncepcja, zgodnie z którą ludzie obserwują samych siebie, aby zrozumieć, dlaczego postępują tak a nie inaczej; ludzie wnioskują, jakie są ich stany wewnętrzne, na podstawie swoich spostrzeżeń, jak się zachowują w danej sytuacji; teoria opracowana przez Daryla Bema

stanowisko, zgodnie z którym nasze działania w znacznie większym stopniu, niż sobie z tego zdajemy sprawę, są zdeterminowane przez siły i ograniczenia sytuacyjne, a nie przez cechy osobiste

sytuacja, w której ludzie są odizolowani od przeciwnych poglądów, a wszelkie źródła informacji, społeczne nagrody i kary są w wysokim stopniu kontrolowane przez przywódców grupy

nieświadoma tendencja do zwalniania tempa pracy, gdy wykonuje się ją w grupie

występująca u obserwatorów zachowań ludzkich tendencja jednoczesnego niedoceniania wpływu czynników sytuacyjnych i przeceniania wpływu czynników wewnętrznych, dyspozycyjnych na te zachowania osób działających w jakichś sytuacjach

subiektywny sposób widzenia i interpretowania jakiejś sytuacji czy środowiska przez daną osobę

upodabnianie się oczekiwań grupy ludzi, w miarę jak rozmawiają oni ze sobą i wykonuj ą razem różne czynności, wskutek czego tworzy się wspólny pogląd czy stanowisko

grupa formalna lub nieformalna, z której jednostka czerpie postawy oraz pozytywne wzorce zachowania i do której zwraca się po informacje, wskazówki oraz poparcie dla własnego stylu życia.

pozytywny wpływ, jaki obecność innych ludzi ma czasami na wyniki jednostki

zjawisko będące przykładem wpływu jednomyślnej większości na oceny jednostek, nawet w sytuacjach jednoznacznych; klasyczna ilustracja konformizmu,

teoria, która głosi, że napięcie wywołane rozbieżnością czy niezgodnością elementów poznawczych motywuje ludzi do prób jego redukcji; opracowana przez Leona Festingera

rywalizacyjne, kompulsywne i nieprzyjazne zachowanie, charakterystyczne dla pewnego szczególnego stylu radzenia sobie ze stresem; zakłada się, że syndrom ten zwiększa ryzyko zapadnięcia na chorobę wieńcową serca.

osobowość charakteryzująca się pragnieniem podejmowania ryzyka, szukaniem silnych bodźców i dreszczu podniecenia.