Międzywargowy

język jest wsuwany między wargi

Boczny

brzeg języka jednostronnie wsuwa się między zęby trzonowe, jest to prawo lub lewostronna wymowa głosek dentalizowanych

Wieloraki

w trakcie artykulacji głosek dentalizowanych oraz T D N czubka języka wsuwa się miedzy zęby

Prawostronny

niesymetryczne prawostronne ułożenie języka podczas artykulacji; szczelina tworzy się z prawego boku- przy prawych kłach, zębach przedtrzonowych lub trzonowych ; wargi rozchylają się z prawej strony

Obustronny

zwarcie czubka języka z dziąsłami przy siekaczach i kłach górnych lub dolnych ; wzniesienie środka języka ku podniebieniu twardemu – czubek języka znajduje się na dole jamy ustnej i zwarcia się z nim są z obu stron ; wargi rozchylają się z obu stron naraz

Międzyzębowy

– brzeg języka jednostronnie wsuwa się pomiędzy zęby trzonowe

Lewostronny

niesymetryczne lewostronne ułożenie języka podczas artykulacji; szczelina tworzy się z lewego boku – przy lewych kłach, zębach przedtrzonowych lub trzonowych ; wargi rozchylają się z lewej strony

Częściowy

prawidłowej realizacji głosek dentalizowanych towarzyszy niezupełnie opuszczone podniebienie miękkie, wydychane powietrze wydostaje się jednocześnie przez usta i nos ; brzmienie głosek zniekształca szum nosowy (szmer)

Całkowity

język zwiera się z podniebieniem; między obsadą języka a tylną ścianą jamy gardła powstaje szczelina; wydychane powietrze dostaje się do jamy nosowej , wytwarzając charakterystyczny poszum nosowy

Pararotacyzm

zamiana głoski R na L J Ł sporadycznie na D N U W

Rotacyzm właściwy

polega na tworzeniu zamiast głoski R dźwięku nie występującego w systemie fonetycznym j. polskiego ; na skutek zmiany miejsca artykulacji jej brzmienie jest zdeformowane

Mogirotacyzm

opuszczenie głoski R jako jednego ze składników wyrazu

Rotacyzm wargowy

Drgają obie wargi Język pozostaje obojętny

Rotacyzm gardłowy

Wibracja powstaje między obsada języka a tylną ścianą gardła Sprawdzić ręką czy gardło drży

Rotacyzm języczkowy

Drgania wykonane są przez języczek znajdujący się na końcu podniebienia miękkiego Podniebienie miękkie jest uniesione i zamyka przejście do jamy nosowej Język nie bierze udziału w artykulacji

Rotacyzm wargowo - zębowy

Artykulacja polega na wibracji między wargą górną lub dolną oraz siekaczami górnymi lub dolnymi

Rotacyzm wargowo - boczny

W trakcie artykulacji osoba nie jest w stanie przedłużyć drgań (reranie niepełne) Artykulacja przodu języka jest wykonana słabo i nieprecyzyjne Dołączają się o niej również dalsze części przodu języka po stronie lewej lub prawej Strumień powietrza przeciska się między boczną krawędzią języka a dziąsłami górnymi Powstały dźwięk jest nieprzyjemny i przypomina L

Rotacyzm wargowo - językowy

Drgania wytworzone są miedzy czubkiem języka a wargami

Rotacyzm przyzębowy

 Czubek języka zamiast o dziąsła uderza o wewnętrzną płaszczyznę górnych siekaczy

Rotacyzm międzyzębowy

 Powstaje na skutek wsuwania drgającego czubka języka wsuniętego pomiędzy dolne i górne zęby

Rotacyzm przydziąsłowy

 Miejsce artykulacji znajduje się przy dziąsłach, ale głoska może być realizowana bez wibracji, może mieć jedno drgnięcie przypominające plaśnięcie bądź charakter wielouderzeniowy  Może tam też powstać R wibracyjno-szumiące drgania języka dokonują się w zasadzie przy dziąsłach, ale zbliżone zęby sprzyjają powstawaniu szumu charakterystycznego dla głosek dentalizowanych

Rotacyzm szczękowy

 Wymowa dwuelementowa rozpoczyna się głoską trącą przypominającą U, ale ponieważ nie dochodzi do wibracji , jako ruch kompensacyjny pojawia się szczęknięcie zębów

Rotacyzm nosowy

 Nosowa realizacja głoski R – często występuje z nosową realizacją innych dźwięków  Nosowa realizacja głoski R swoim brzmieniem zbliżona jest do ng  Powstaje w wyniku niedomykania wejścia do jamy nosowej

Rotacyzm stridensalny

 Przedłużona w wzmocniona wymowa R  Reranie świszczące

Rotacyzm policzkowy

 Powstaje w skutek skierowania strumienia powietrza w bok , powodując jednostronną wibrację policzka lub obustronną policzków prawego i lewego  Drga również krawędź języka lub czubek języka  Powstaje dźwięk o nieprzyjemnym brzmieniu

Rotacyzm niepełny (jednouderzeniowy)

 Miejsce artykulacji jest prawidłowe tzn. przedniojęzykowo – dziąsłowe  Czubek języka wykonuje jedno uderzenie, jednak niemożliwe jest wykonanie przedłużonej artykulacji o 2-3 uderzeniach  Dźwięk przypomina D – dziąsłowe , ma charakterystyczne tępe brzmienie

Rotacyzm boczny

 Strumień powietrza przeciska się między kraweńdzią boczną jeżyka a górnymi dziąsłami  Powstaje nieprzyjemne brzmienie

Rotacyzm podniebienny( welarny)

 Polega na zbliżeniu do podniebienia miękkiego tylnej części języka  Wibruje podniebienie miękkie  Powstały dźwięk przypomina y/h

Gammacyzm

Zaburzona wymowa głoski G

Giganie

Zaburzona wymowa głoski G'

Kiganie

Zaburzona wymowa głoski K'

Kappacyzm

Zaburzona wymowa głoski K

Mowa bezdźwięczna częściowa

w niektórych parach opozycyjnych ( z reguły wśród szczelinowych) obserwuje się rozróżnienie głosek dźwięcznych i bezdźwięcznych. Zazwyczaj jest to stan przejściowy pomiędzy mową bezdźwięczną całkowitą a wymową prawidłową.

Mowa bezdźwięczna całkowita

zaburzeniu podlega cała koleracja dźwięczności (wszystkie spółgłoski zwarte, zwarto-szczelinowe, szczelinowe) Wymieniane spółgłoski są wymawiane bezdźwięcznie.

Nosowanie zamknięte

głoski nosowe wymawiane są jak głoski ustne

Nosowanie organiczne

to wymowa nosowa spowodowana rozszczepem podniebienia, zbyt krótkim podniebieniem miękkim lub jego wrodzonym niedorozwojem

Nosowanie funkcjonalne

może być spowodowane brakiem kontroli słuchowej

Nosowanie mieszane

brak lub osłabienie rezonansu nosowego przy wymowie głosek nosowych z jednoczesną nasalizacją głosek ustnych

Nosowanie otwarte

głoski ustne wymawiane są jak głoski nosowe