lek pierwszego wyboru w pozaszpitalnych infekcjach wywołanych przez Streptococcus pneumoniae

amoksycylina

lek stosowany w zakażeniach układu oddechowego i moczowo-płciowego wywołanych przez bakterie atypowe

azytromycyna

ek aktywny przede wszystkim wobec bakterii tlenowych Gram ujemnych zewnątrz- i wewnątrzszpitalnych

aztreonam

lek stosowany w leczeniu empirycznym zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych wywołanego Neisseria meningitidis, Haemophilus influenze i Streptococcus pneumoniae

ceftriakson

lek stosowany w leczeniu empirycznym infekcji wywołanych tlenowymi ziarniniakami Gram dodatnimi oraz beztlenowcami

klindamycyna

bakterie typowe tlenowe i beztlenowe, Gram dodatnie i Gram ujemne, wewnątrz- i zewnątrzszpitalne

karbapenemy

bakterie typowe tlenowe i beztlenowe, tylko Gram dodatnie

glikopeptydy

bakterie typowe tlenowe, tylko Gram ujemne

polimyksyny

bakterie tlenowe i beztlenowe, Gram dodatnie i Gram ujemne, zewnątrzszpitalne

furazydyna

bakterie atypowe- makrolid mógłby tu być, ewentualnie tetracykliny lub fluorochinolony ● gronkowiec złocisty wytwarzający penicylinazy

kloksacylina

róża u 22-letniej kobiety

penicylina fenoksymetylowa

pozaszpitalne zapalenie płuc u chorego lat 33, którego znaleziono nieprzytomnego

klindamycyna z ceftriaksonem

wewnątrzszpitalne zapalenie płuc u 89-letniego mężczyzny z domu opieki społecznej

piperacylina z tazobaktamem

pozaszpitalne zapalenie płuc u 34-letniej kobiety narażonej na ekspozycję na skażony aqerozol wodny

klarytromycyna

odrowe zapalenie płuc u chorego po przeszczepie nerk

niedokrwistość hemolityczna

pneumocystozowe zapalenie płuc u 34-letniej kobiety

wysypka, możliwy zespół Stevensa-Johnsona

ostre zapalenie oskrzeli u 77-letniego mężczyzny bez schorzeń towarzyszących

bez działań niepożądanych

zaostrzenie POChP u 95-letniego chorego z gorączką 38C o etiologii mieszanej (typowej i atypowej)

wysypka, możliwe TdP

zapalenie płuc wywołane wirusem cytomegalii u chorego z białaczką

trombocytopenia

55-letnia kobieta leczona z powodu bakteryjnego zapalenia opon mózgowych lekiem, który wywołał rzekomobłoniaste zapalenie jelita grubego

obrzęk naczynioruchowy

44-letni chory leczony z powodu infekcji atypowej lekiem, który hamuje translokację oraz z powodu zakażenia grzybiczego lekiem, który hamuje 14-alfa-reduktazę

torsade de pointes

56-letni chory leczony z powodu wewnątrzszpitalnego zapalenia kości lekiem, który wydalany jest z kałem

klindamycyna i uszkodzenie wątroby

● 27-letni chory leczony z powodu ostrego odmiedniczkowego (cewkowo-śródmiąższowego) zapalenia nerek lekiem, którego stężenie we krwi monitorowano

obniżenie GFR

80-letni chory leczony z powodu infekcji układu moczowego lekiem, który spowodował splątanie i pobudzenie

tętniak aorty

500 mg/24h

○ Azytromycyna

1 mln j.m. co 8h

Fenoksymetylopenicylina

1,0 co 12 h

○ Amoksycylina z kwasem klawulanowym

300 mg co 6h

○ Klindamycyna

960 mg co 12h

○ Kotrymoksazol

Amoksycylina

Paciorkowcowe i gronkowcowe zew.szpit.

Wankomycyna

Wyłącznie Gram+ tlenowe i beztlenowe

Kolistyna

Wyłącznie Gram-

Metronidazol

Beztlenowce

Doksycyklina

Zakażenia atypowe

wstawianie nieprawidłowych aminokwasów w cząsteczkę tworzącego się białka

Aminoglikozydy

hamowanie transpeptydazy

beta-laktamy

hamowanie gyrazy DNA

fluorochinolony

hamowanie syntezy puryn

sulfonamidy

uszkodzenie błony komórkowej

polimyksyny

Profilaktyka zakażenia miejsca operowanego

cefazolina

Wyłącznie zakażenia tlenowymi bakteriami Gram-ujemnymi

aztreonam

Zakażenia wewnątrzszpitalne mieszaną florą bakteryjną, ale nie MRSA meropenem

Meropenem

Zakażenia układu moczowego wywołane przez Chlamydia

azytromycyna

Zakażenia szczepami bakterii Gram-dodatnich opornymi na metycylinę

ceftarolina

zewnątrzszpitalne, typowe zapalenie płuc

amoksycylina

zespół Stevens-Johnson

kotrimoksazol

wewnątrzszpitalne zakażenie układu moczowego Gram-ujemną bakterią wielolekooporną

kolistyna

wywołuje zespół czerwonego człowieka

wankomycyna

bakteriemia wywołana przez MSSA (Methicillin Sensitive Staphylococcus Aureus

kloksacylina

powoduje niedokrwistość i nefrotoksyczność

- amfoterycyna

wpływa na chrząstkę

- ciprofloksacyna

zaburza wzrost kości u dziecka - jakoś tak

- doksycyklina

.

.

powoduje granulocytopenię i owrzodzenia błony śluzowej jamy ustnej

- metronidazol

Furosemid + wankomycyna

neurotoksyczne

Metotreksat + furazydyna

Pneumotoksyczne

Oksaliplatyna + wankomycyna

Nefrotoksyczne

Klarytromycyna (makrolid) + kwetiapina

kardiotoksyczne

Winblastyna + metronidazol

Mielotoksyczne

hamuje syntezę kwasów nukleinowych (pirymidyn) oraz transport elektronów w mitochondrium

- proguanil

hamuje epoksydazę skwalenową

terbinafina

działa skutecznie na gametocyty i hipnozoity zarodźca

prymachina

bezpośrednio uszkadza błonę komórkową

amfoterycyna B

uwalnia wolne rodniki, które powodują alkilację hemu i białek wewnątrz schizontów

artesunian

hamuje trawienie Hb, hamuje ATPazę wakuoli odżywczych

- chinina

antagonista kwasu foliowego

pirymetamina

hamowanie proteazy asparaginowej HIV-1 i HIV-2

Rytonawir

selektywne hamowanie neuraminidazy

oseltamiwir

hamowanie aktywności katalitycznej integrazy

raltegrawir

kompetycyjne hamowanie odwrotnej transkryptazy HIV-1

emtrycytabina

hamowanie inkorporacji trifosforanu deoksyguanozyny do wirusowego DNA oraz wbudowywanie się do replikującego się łańcucha wirusowego DNA

Acyklowir

Zespół grypopodobny jako działanie niepożądane

Interferon alfa

wskazanie - cytomegalia

Gancyklowir

szerokie spektrum działania, stosowany wziewnie w zakażeniach RSV

Zydowudyna, rybawiryna

zastosowanie- wzmocnienie terapii antyretrowirusowej

Rytonawir

wskazanie - zapalenie wątroby typu C, działanie swoiste

Oseltamiwir, Sofosbuwir

inhibitor wejścia

marawirok

inhibitor neuraminidazy

oseltamiwir

inhibitor proteaz

rytonawir

inhibitor odpłaszczania

amantadyna

inhibitor proteazy NS3/4A

parytaprewir

charakterystyczne działanie niepożądane – zapalenie nerwu wzrokowego

etambutol

indukuje CYP3A4

ryfampicyna

inhibitor enzymatyczny, hamuje metabolizm i aktywność wit. B6

izoniazyd

wskazanie – zakażenia układu moczowego

fosfomycyna

najskuteczniejszy tuberkulostatyk wobec prątków w fazie zwolnionego metabolizmu

pirazynamid

cyklopiroks

coś tam, że ma też działanie bakteriobójcze

Amfoterycyna

działa na układowe ale nie dermatofity

flukonazol

działa na układowe i dermatofity

Nystatyna

nie działa na dermatofity, ani nie grzybice układowe, ale działa na candide

terbinafina

wskazaniem są głównie dermatofity

flucytozyna

działa tylko na kryptokoki i candide

hamowanie transportu leucyny

Cyklopiroks

hamowanie 14-alfa demetylazy lanosterolu

flukonazol

wiązanie z ergosterolem

amfoterycyna B

hamowanie syntezy glukanu

kaspofungina

hamowanie epoksydazy skwalenowej

terbinafina

tętniak rozwarstwiający aorty

lek hamujący gyrazę (fluorochinolon)

polineuropatia obwodowa

zaburzający funkcję mikrotubul (gryzeofulwina)

torsade de pointes

azol

uszkodzenie wątroby

lek hamujący syntezę kwasów mykolowych (izoniazyd)

obrzęk naczynioruchowy

lek hamujący transpeptydację (beta-laktamy)

lek o najsilniejszym potencjale diabetogennym spośród wszystkich glikokortykosteroidów

Deksametazon

lek, którego główne działanie farmakologiczne może doprowadzić do hipokalemii i hipernatremii

Fludrokortyzon

lek, którego stosowanie zwiększa ryzyko chrypki posteroidowej

Flutikazon

lek charakteryzujący się nieselektywnym działaniem antagonistycznym wobec receptorów dla hormonów steroidowych

spironolakton

lek, którego siła działania przeciwzapalnego jest oceniana jak 1/30-1/100 siły działania deksmetazonu

Hydrokortyzon

Glimepiryd -

2mg/24h

Lewotyroksyna -

0,0001 dosis pro dosi

Hydrokortyzon -

200mg/24h

Glukagon -

0,001 dosis pro dosi

Prednizon -

60 mg/24h

hamuje sekrecję hormonów trzustkowych (np. insulina, glukagon, PP)

OKTREOTYD

kurczy naczynia krwionośne obszaru trzewnego i skóry

TERLIPRESYNA

pobudza skurcz mięśni gładkich ciężarnej macicy

OKSYTOCYNA

hamuje wydzielanie prolaktyny

KABERGOLINA

hamuje wydzielanie FSH i LH

GOSERELINA

zwiększone łaknienie

glimepiryd

niedobór witaminy B12

metformina

mniejszenie częstości epizodów sercowo-naczyniowych i zmniejszenie masy ciała

liraglutyd

redukcja glikemii tylko w zakresie glikemii poposiłkowej, biegunki

akarboza

zwolnienie perystaltyki przewodu pokarmowego, bez ryzyka hipoglikemii i bez wpływu na łaknienie

saksagliptyna

fluorowany syntetyczny kortykosteroid stosowany wyłącznie miejscowo w leczeniu dermatoz o podłożu zapalnym

flucinolon

syntetyczny glikokortykosteroid o średnio-silnym działaniu farmakologicznym stosowany wyłącznie miejscowo np. w terapii alergicznego nieżytu nosa lub atopowego zapalenia skóry

mometazon

syntetyczny glikokortykosteroid o bardzo silnym działaniu przeciwzapalnym przeznaczony wyłącznie do leczenia dermatologicznego

klobetazol

cytotoksyczna substancja wpływająca na metabolizm kortyzolu co prowadzi do zmniejszenia dającego się oznaczyć stężenia 17-hydroksyketosteroidów

mitotan

lek hydrolizowany do biologicznie czynnego metabolitu z -udziałem esteraz znajdujących się w płucach; we krwi (substancja macierzysta i aktywny metabolit) wiąże się w 98-99% z białkami osocza

cyklezonid

Zwężenie naczyń – dominujące działanie farmakologiczne -

terlipresyna

Kamica żółciowa-działanie niepożądane -

oktreotyd

Zahamowanie laktacji – wskazanie -

chinagolid

Kastracja farmakologiczna-wskazanie -

goserelina

Zwiększenie stężenia czynnika VIII i czynnika von Willebranda - wskazanie

Demopresyna

acheksja -

nandrolon

wskazanie: zwiększenie ilości testosteronu na obwodzie

inh. aromatazy (anastrozol)

niehormonalny antyandrogen

(Flutamid

nie stosowany w leczeniu -

progesteron

estrogen w HTZ

walerianian estradiolu

Najsilniejsze działanie diabetogenne

Deksametazon

Najsilniejsze działanie mineralokortykosteroidowe

Fludrokortyzon

Czas hamowania wydzielania ACTH po pojedynczej dawce wynosi 12-36 godzin

Triamcynolon

Stosowany przewlekle w leczeniu raka kory nadnerczy

mitotan

Zaburzenia wzrostu związane z przewlekłą niewydolnością nerek

Analogi somatotropiny

Hamowanie wychwytu jodków przez gruczoł tarczowy

W leczeniu przełomu tarczycowego, jako wspomaganie po leczeniu jodem radioaktywnym.

Syntetyczny estrogen, składnik środków antykoncepcyjnych

Etynyloestradiol

Antykoncepcja postkoitalna

Lewonorgestrel

Główny estrogen jajnikowy

Estradiol

Inhibitor 5-alfa-reduktazy

Finasteryd

Pochodna spironolaktonu bez działania mineralokortykotropowego

Drospirenon

Pobudzenie glikogenogenezy i zwiększone uwalnianie glukozy z wątroby

lewotyroksyna

Zapobieganie nawrotom nieanaplastycznego raka tarczycy – wskazanie -

lewotyroksyna

• Blokuje konwersję obwodową T4 do T3 -

węglan litu/propylotiouracyl

Wzrost ciśnienia śródczaszkowego - działanie niepożądane

lewotyroksyna

Antagonizm kompetycyjny w zakresie wychwytu jodków przez gruczoł tarczowy

- nadchloran sodu

Granulocytopenia - charakterystyczne działanie niepożądane

tiamazol

Leczenie raka stercza - wskazanie

Flutamid

Selektywny modulator receptorów estrogenowych

Tamoksyfen

Rak sutka - działanie niepożądane

Etynyloestradiol

Silne działanie mineralokortykotropowe

- fludrokortyzon

Inhibitor aromatazy

Anastrozol

Stosowany w celu zwiększenia łaknienia

Megestrol

Skurcz tężcowy – działanie niepożądane

Analogi oksytocyny

Osteoporoza – działanie niepożądane -

Analogi gonadoliberyny

Hipotonia ortostatyczna – działanie niepożądane

Agoniści receptora D2- bromokrytyna

Kamica żółciowa – działanie niepożądane

Analogi somatostatyny

Bóle dusznicowe – działanie niepożądane -

Analogi wazopresyny

W leczeniu niedoczynności tarczycy preferowana jest lewotyroksyna, a nie liotyronina -

Długi okres półtrwania

Leczenie lewotyroksyną u osób starszych rozpoczyna się od stosowania małych dawek

Niska beztłuszczowa masa ciała

Lewotyroksynę stosuje się u chorych w ciąży w dawkach wyższych niż u nieciężarnych

Zwiększenie stężenia białek w surowicy

Lewotyroksynę stosuje się na 30 min przed podaniem innych leków

Zmniejszenie biodostępności

Lewotyroksynę stosuje się w leczeniu nieanaplastycznego raka tarczycy

- Zależność od TSH

Kobiety w ciąży nie powinny dotykać tego leku

Finasteryd

Stosowany w przypadku braku łaknienia u niektórych chorych

Megestrol

Odpowiednik estradiolu

Skoniugowane estrogeny końskie

W zależności od tkanki działa blokująco lub pobudzająco na receptor estrogenowy

raloksyfen

Zmniejsza wpływ testosteronu na gruczoł krokowy działając pierwotnie ośrodkowo

leuprolid

leczenie raka gruczołu krokowego

Flutamid

reakcja skórna typu IV

MOMETAZON

zmniejszenie obrzęku mózgu

Metyoprednizolon

leczenie pierwotnej niedoczynności kory nadnerczy

Hydrokortyzon

Przewlekłe leczenie astmy

Flutykazon

hamuje wydzielanie prolaktyny

KABERGOLINA, chinagolid, bromokryptyna

hamuje sekrecję hormonów trzustkowych (np. insulina, glukagon, PP)

OKTREOTYD

nasila resorpcję wody w kanaliku zbiorczym nerek

desmopresyna

hamuje wydzielanie FSH i LH

GOSERELINA

pobudza skurcz mięśni gładkich ciężarnej macicy

OKSYTOCYNA

w raku nieanaplastycznym - wskazanie

- lewotyroksyna

lek, przy który trzeba regularnie robić badanie krwi z rozmazem

- metimazol

lek z wyboru u ciężarnej

- propylotiouracyl

przed badaniami z kontrastem

- nadchloran sodu

robi najpierw nadczynność a potem trwała niedoczynność tarczycy

amiodaron

chory lat 45, cukrzyca typu 1, polidypsja, poliuria

insulina

chory lat 66, cukrzyca typu 2, kołatanie serca i drżenie rąk

węglowodany p.o.

chory lat 76, cukrzyca typu 2, zawroty głowy, osłabienie, splątanie

glukoza

chory lat 35, cukrzyca typu LADA, zaburzenia mowy, zaburzenia zachowania, zaburzenia logicznego kontaktu

glukagon lub glukoza

chory lat 27, cukrzyca typu 1, samopoczucie dobre

nie wymaga doraźnego leczenia

obrzęki

- pioglitazon

zwiększona diureza

SGLT-2

niedrożność jelit

Akarboza

nudności -

glimepiryd, analog glp-1 (przejściowo)

Zwiększenie ekspresji genów – mechanizm działania

pioglitazon

Dyselektrolitemia- działanie niepożądane w warunkach znacznej hiperglikemii

Inhibitory SGLT-2

Zaburzenia trawienia węglowodanów – efekt terapeutyczny

Inhibitory alfa-glukozydazy

Zmniejszenie masy ciała-efekt terapeutyczny

Analogi inkretyn

Hipoglikemia – działanie niepożądane, także w monoterapii

Długodziałające analogi insulin

Zwiększenie stężenia endogennych inkretyn – efekt terapeutyczny

Inhibitory DPP-IV

Podawany wziewnie

Cyklezonid

Stosowany wyłącznie miejscowo

Mometazon

Silne działanie przeciwzapalne, silne działanie diabetogenne

Deksametazon

Silne działanie przeciwzapalne, niewielkie działanie diabetogenne

Betametazon

Przewlekła niedoczynność kory nadnerczy- wskazanie

Hydrokortyzon

aktywacja kinazy AMP

metformina

4 agoniści jądrowego receptora PPAR-ɣ

pioglitazon

inhibitor α-glukozydaz

akarboza

inhibitor kotransportera Na/glukoza

dapagliflozyna

hamowanie zależnego od ATP kanału potasowy w komórkach β trzustki

poch. sulfonylomocznika

zwolnienie perystaltyki przewodu pokarmowego, bez ryzyka hipoglikemii i bez wpływu na łaknienie

saksagliptyna

redukcja glikemii tylko w zakresie glikemii poposiłkowej, biegunki

akarboza

zmniejszenie częstości epizodów sercowo-naczyniowych i zmniejszenie masy ciała

liraglutyd

niedobór witaminy B12

metformina

zwiększone łaknienie

glimepiryd

flozyna

ZUM

metformina

Biegunki

gliklazyd

hipoglikemia

pioglitazon

obrzęki

gliptyna

nudności i wymioty