Oznacza prawo i powinność władz lokalnych do lokalnego regulowania i zarządzania sprawami publicznymi dla dobra społeczności lokalnej.

Oznacza sprawowanie administracji publicznej przez samodzielne (zdolne do działań prawnych) podmioty administrujące zadaniami państwowymi.

Tworzy lokalna społeczność zamieszkała na danym terenie, zorganizowana w terytorialny związek samorządowy.

Nie mogą być stronami sporów rozstrzyganych przez sądy powszechne, ponieważ nie posiadają własnego majątku.

Należą do kategorii jednostek organizacyjnych nieposiadających osobowości prawnej, którym ustawy przyznają zdolność prawną.

Posiadają osobowość prawną w aspekcie publicznoprawnym i prywatnoprawnym.

Jest tożsama z suwerennością.

W związku z przyjęciem zasady decentralizacji władzy publicznej nie podlega ograniczeniom.

Posiada granice wyznaczone przez przepisy ustaw, w tym ustawy zasadniczej.

Nie może zawierać rozwiązań niezgodnych z przepisami ustaw ustrojowych.

Nie jest aktem prawa miejscowego, ponieważ reguluje wyłącznie kwestie ustrojowe.

Może określać prawa i obowiązki członków wspólnoty samorządowej.

Jednolitość rozwiązań.

Ograniczenie nadzoru nad kryterium legalności i celowości.

Trójstopniowość w znaczeniu hierarchicznego podporządkowania.

Samorządowe kolegium odwoławcze w zakresie zadań własnych, wojewoda w zakresie zadań zleconych

Samorządowe kolegium odwoławcze, ale tylko w zakresie zadań zleconych.

Samorządowe kolegium odwoławcze.

Zadania z zakresu administracji rządowej wykonane przez jednostki samorządu terytorialne z mocy ustawy.

Zadania jednostek samorządu terytorialnego, które nie mają charakteru lokalnego.

Zadania których sposób wykonywania jest określony przez organy stanowiące i wykonawcze jednostek samorządu terytorialnego.

Innym jednostkom samorządu lokalnego.

Województwu, na obszarze, którego znajduje się jej terytorium, a także innej gminie w ramach porozumienia międzygminnego.

Tylko innej gminie w ramach porozumienia międzygminnego.